Psycholog dla dziecka – w czym może być pomocny dla nastolatka?
Dojrzewanie jest jednym z najbardziej radykalnych okresów rozwojowych w naszym życiu.
Zaczyna się ok. 13. roku życia i przez kilka lat młody człowiek musi zaadaptować się do fizycznych zmian związanych z rozmiarami, siłą i budową swojego ciała. Zmienia się także jego ogólny wygląd, brzmienie głosu i stopniowo osiąga dojrzałość seksualną.
U chłopców zmiany te skutkują zdolnością do zapłodnienia i gwałtownym wzrostem siły fizycznej, u dziewcząt – możliwością zajścia w ciążę, zwiększeniem piersi i miesiączkowaniem.
To wszystko prowadzi do ogromnej zmiany w życiu młodego człowieka: zyskuje zdolność do nawiązywania intymnych relacji z ludźmi, angażowania się w kontakty seksualne, zmniejszenia zależności od rodziców oraz stopniowego dążenia do separacji od rodziny. W toku tej współczesnej formy inicjacji zdaje również ważne egzaminy i przygotowuje się do podjęcia pracy.
W konsekwencji staje się niezależną jednostką pod względem wewnętrznym i zewnętrznym. Dorastający człowiek doświadcza zmian we wszelkich możliwych dziedzinach życia – ani świat, ani on sam nigdy nie będą już takie same.
Tak duże wyzwania, jakie stoją przed młodą osobą, pozostają jednocześnie w konflikcie z dziecięcymi potrzebami i pragnieniami, z których nie chce rezygnować. Z jednej strony zatem dąży do oddzielenia się od rodziców otwarcie negując ich wartości i zachowania, równocześnie pragnąc pozostać w roli zależnego dziecka nieprzeżywającego tak wielu konfliktów wewnętrznych.
Nastolatek, który wkracza w dorosłe życie, musi wytrwać w chaosie świata wewnętrznego i zmieniających się jego relacji z otoczeniem. Na nowo wypracowuje każdy aspekt relacji z samym sobą i innymi ludźmi.
Można mniemać, że osoby najlepiej adaptujące się w tym okresie adolescencji potrafią zmierzyć się z naturalnym zagubieniem i jednocześnie mogą liczyć na wsparcie otoczenia.
Okres nastoletni to również czas, gdy człowiek zaczyna zdawać sobie sprawę, że jego postępowanie ma coraz więcej wspólnego z realiami życia dorosłych niż z dzieciństwem. Gdy sobie nie radzi, płaci za to znacznie wyższą cenę, niż wcześniej. Przez to musi radzić sobie z silniejszym lękiem i uczyć się przewidywania konsekwencji swoich zachowań.
Początkowo budowanie własnej autonomii i separacja od rodziców są bardzo kruche. Poradzenie sobie ze świadomością nadal aktualnych dziecięcych pragnień jest niezwykle trudne, przez co nastolatek może chwilami czuć, że nieuchronnie powraca do świata dzieciństwa i całkowicie traci, wciąż jeszcze kruchy, kontakt ze światem dorosłych.
W tej właśnie trudności może być pomocny psychoterapeuta – poprzez odpowiednie nawiązanie dialogu z młodym pacjentem i okazanie szacunku dla jego kruchego poczucia separacji od rodziców, nastolatek może umocnić się w pierwszych próbach przyjmowania odpowiedzialności za swoje życie.
W fazie pierwszych konsultacji psychoterapeuta dokonuje diagnozy, nie tylko badając stan psychiczny i jego ewentualne zaburzenia, ale również pomagając młodemu człowiekowi zainteresować się własnym światem wewnętrznym i doświadczanymi trudnościami. Dzięki temu wspiera go w zbudowaniu poczucia, że nie jest bierną ofiarą zdarzeń zewnętrznych, ale że może też sam odnajdywać w sobie możliwości rozwiązywania problemów.
Przyjęcie owej postawy to zarówno przywilej, jak i ciężar okresu dojrzewania.